Europa kampt al meerdere jaren met grote tekorten aan cruciale geneesmiddelen. Apothekers moeten patiënten met allerlei aandoeningen daarom steeds vaker ‘nee’ verkopen of een soortgelijk geneesmiddel van een ander merk meegeven. Voor het huidige tekort aan geneesmiddelen zijn verschillende oorzaken. Een belangrijke oorzaak is dat grondstoffen en geneesmiddelen door een steeds kleinere groep fabrieken wordt gemaakt in landen zoals China en India. Corona liet duidelijk zien dat de beschikbaarheid van geneesmiddelen kwetsbaar is. De uitvoer van geneesmiddelen uit die landen kwam stil te liggen waardoor nog meer tekorten ontstonden. Nederland wordt extra getroffen omdat hier door het huidige beleid de prijs van geneesmiddelen laag is. En fabrikanten verkopen hun geneesmiddelen waar een tekort aan is liever aan landen die meer betalen. Bovendien houdt Nederland kleine geneesmiddelvoorraden aan vanwege kostenbesparingen. Dan is het opvangen van tekorten moeilijker. Tenslotte bestaat het vermoeden dat fabrikanten soms te weinig capaciteit inzetten op de productie van geneesmiddelen waarvan de winstmarges klein zijn. Voor biologische geneesmiddelen en met name biosimilars lopen we hier ook tegen aan. Bepaalde biosimilars zijn niet beschikbaar in Nederland omdat de opbrengsten te laag zijn of niet opwegen tegen de kosten van het in de lucht houden van een Nederlandse verkooporganisatie.
Tijdens de coronacrisis maakte de Europese Unie plannen om tekorten aan geneesmiddelen te voorkomen. De EU zou weer meer geneesmiddelen zelf gaan produceren om minder afhankelijk te zijn van voornamelijk China. Christiaan Keijzer, voorzitter van de koepelorganisatie van Europese artsen ziet daar weinig meer van terug. ‘De EU lijkt nu niet meer op de lijn te zitten van zelf produceren’, zegt hij. Ook minister Kuipers ziet een Europese geneesmiddelproductie niet als snelle oplossing voor de tekorten. ‘Je moet dan wel ook toegang hebben tot de grondstoffen die daarvoor nodig zijn, wat een issue is. En je moet er de productiefaciliteiten voor hebben’, zei hij. Hij was onlangs in Brussel om met andere Europese ministers te praten over de nieuwe gezondheidsstrategie van de Europese Unie, waarbij ook de geneesmiddeltekorten op de agenda stonden. Gezondheidszorg is geen EU-competentie, lidstaten bepalen daarin hun eigen beleid, maar betere afspraken zouden de situatie kunnen verbeteren.
Hoewel het probleem van geneesmiddeltekorten in heel Europa speelt, wordt Nederland extra zwaar getroffen. Nederland staat vermeld bij alle tekorten die op dit moment door het European Medicines Agency (EMA) zijn geregistreerd. De meeste andere Europese landen hebben aan een paar geneesmiddelen gebrek. Volgens Keijzer komt dat omdat in het Europees Verdrag staat dat landen gezondheidszorg, en dus ook het inkopen van geneesmiddelen, voor zichzelf moeten regelen. ‘Als je dan eigenlijk te weinig produceert voor de hele Europese markt, gaat de fabrikant gewoon eerst leveren aan het land dat het meest betaalt. Wij zitten aan de onderkant van die markt.’ Lees meer in Trouw van 17 april 2023 (gratis voor Trouw-abonnees).
Als oplossing voor een reeks van knelpunten, waar de huidige geneesmiddeltekorten een groot deel van uitmaken heeft de Europese Commissie woensdag 26 april een grote hervorming in de farmaceutische wetgeving voorgesteld. Deze hervorming moet ervoor zorgen dat geneesmiddelen beter beschikbaar, toegankelijker en betaalbaarder worden. Bovendien moet de hervorming de innovatie ondersteunen en het concurrentievermogen en de aantrekkelijkheid van de farmaceutische industrie in de Europese Unie vergroten. Zie voor meer informatie: Reform of the EU pharmaceutical legislation (europa.eu)
Volg ons via: