Overstappen van een origineel biologisch geneesmiddel (innovator-product) naar een biosimilar wordt door menig dokter en patiënt met wantrouwen bekeken. Niet vreemd dus, dat hier veel onderzoek naar wordt gedaan.
Een Australische en een Amerikaanse groep hebben – onafhankelijk van elkaar – een mega-klus geklaard door al het overstap-onderzoek met biosimilars in kaart te brengen, en de resultaten daarvan zijn onlangs gepubliceerd (McKinnon (2018) en Cohen (2018). Het betreft in beide gevalleneen systematisch literatuuronderzoek.
Onderzoek McKinnon
McKinnon heeft zich beperkt tot gepubliceerde patiëntonderzoeken met meer dan 20 patiënten en komt op 57 overstap-onderzoeken. De kritiek luidt hier dat sommige onderzoeken te klein zijn en niet goed genoeg zijn wat betreft eindpunten (werkzaamheid en veiligheid, duur van het onderzoek) en statistische bewerking. Het artikel bevat een goed gedocumenteerde tabel met alle onderzoeken en wat zij daar per onderzoek van vinden.
Zij trekken geen conclusies ten aanzien van werkzaamheid en veiligheid in het algemeen bij overstappen, maar gaan vooral in op de methodologische tekortkomingen van de diverse onderzoeken. Zij kiezen erg voor de klassieke evidence based klinische benadering dat een patiëntonderzoek op zichzelf het hele verhaal moet vertellen. Zij concluderen dat op dit punt menig onderzoek tekortschiet als onderbouwing van een beleidsmatige beslissing om overstappen te bevorderen.
Het onderzoek is gesponsord door farmabedrijven zoals AbbVie, Amgen, EliLilly, Janssen. NovoNordisk, Roche en Sanofi. Deze bedrijven hebben het manuscript vooraf ter inzage gekregen om de juistheid van de gegevens te beoordelen. De auteurs zijn niet betaald voor het schrijven van dit artikel.
Onderzoek Cohen
De tweede review is geïnitieerd door Sandoz Amerika en er zijn ervaren onafhankelijke biosimilaronderzoekers bij betrokken, zoals Gillian Woollet. Het doel van deze onderzoekers was om te kijken of het klinische beloop na overstappen naar een biosimilar mogelijk anders wordt wat betreft werkzaamheid en veiligheid / bijwerkingen. Hun literatuurselectie betreft 90 patiëntonderzoeken met in totaal 14.225 unieke patiënten over het gehele terrein van de biosimilars: 7 therapeutische moleculen en 14 ziektes.
Zij stellen vast dat in de meerderheid van de onderzoeken er geen sprake is van problemen met immunogeniciteit, veiligheid en werkzaamheid. De veiligheidssignalen die werden gedetecteerd, zijn niet anders dan die zijn gezien bij de referentie-producten. Er zijn 2 onderzoeken gerapporteerd waarbij verminderde werkzaamheid na overstappen is geobserveerd of een groter aantal patiënten dat stopte met de therapie. Ook deze review bevat tabellen met alle in het onderzoek betrokken publicaties, maar met veel minder detaillering dan het McKinnon-artikel.
De auteurs concluderen dat deze onderzoeken als geheel laten zien dat er geen verhoogde kans is op immunogeniciteit bij overstappen, noch dat er problemen ontstaan wat betreft werkzaamheid. Zij menen dat deze gegevens zowel professionals in de zorg als patiënten gerust kunnen stellen dat de biosimilars die nu zijn toegelaten veilig toegepast kunnen worden, en dat er ook met vertrouwen naar kan worden overgestapt. Wat betreft mogelijk belangenverstrengeling: de auteurs hebben geen vergoeding ontvangen voor het meewerken aan dit artikel. Twee van de auteurs zijn werkzaam bij Sandoz / Novartis.
Concluderend
Beide reviews laten zien dat er de afgelopen jaren ontzettend veel onderzoek is gedaan naar het omzetten van patiënten van een referentieproduct naar een biosimilar, zonder dat daar noemenswaardige problemen bij zijn vastgesteld. De roep om nog meer onderzoek zal deze uitkomst naar verwachting niet veranderen. Deze onderzoeken bevestigen dat de toelating van biosimilars voldoende gedegen is om breed gebruik van biosimilars te rechtvaardigen zonder terughoudendheid.
De artikelen zijn open access gepubliceerd, dus ze zijn open toegankelijk en direct te downloaden via de onderstaande links.
Referenties:
Mc. Kinnon et al. Biosimilarity and Interchangeability: Principles and Evidence: A Systematic Review. BioDrugs 32 (2018)32.
Cohen HP et al. Switching Reference Medicines to Biosimilars: A Systematic Literature Review of Clinical Outcomes. Drugs 78(2018)463.
Volg ons via: