De betekenis van biosimilars voor de patiëntenzorg is tegenwoordig weinig omstreden: meer patiënten hebben toegang tot biologische geneesmiddelen tegen lagere kosten. Vanwege de complexiteit van een biologisch molecuul is het kostbaar om biosimilars te ontwikkelen. En omdat de registratieautoriteiten hoge eisen stellen aan de bewijsvoering voor gelijkwaardigheid van een biosimilar (kwaliteit, werkzaamheid en veiligheid). Door deze hoge eisen is het alleen de moeite waard om biosimilars te ontwikkelen als het referentieproduct wereldwijd meer dan een miljard dollar omzet per jaar haalt. Dat geldt maar voor een paar biologische geneesmiddelen. En bij slechts een handjevol biosimilars worden de investeringen in vijf jaar terugverdiend. Het laaghangend fruit is wel zo’n beetje binnengehaald en de stroom van nieuwe biosimilars droogt op. Van 18 referentieproducten zijn nu zo’n 70 biosimilars geregistreerd in Europa. In de Verenigde Staten (VS) is het aantal geregistreerde biosimilars ongeveer de helft. En daarvan is maar en deel verkrijgbaar op de markt. Van de meeste biologische geneesmiddelen waarvan de marktexclusiviteit is verlopen zijn er geen biosimilars beschikbaar stellen Wang en Strauss van de Food and Drug Administration (FDA) en dat baart de FDA zorgen.
De FDA zoekt daarom actief naar manieren, gebruikmakend van goed onderbouwde wetenschappelijke technieken om de registratie van biosimilars te vereenvoudigen en te versnellen. Zo hoopt ze het voor bedrijven aantrekkelijker te maken om biosimilars te ontwikkelen voor geneesmiddelen met een minder grote markt. De FDA heeft het initiatief genomen om aan regulators en gelieerde academische onderzoekers te vragen welke mogelijkheden zij zien voor verdere stroomlijning en vereenvoudiging van de biosimilarontwikkeling, waarbij het resultaat, werkzame en veilige geneesmiddelen, goed onderbouwd blijft.
Dit heeft gezorgd voor een boeiende reeks artikelen onder de titel ‘Innovations in Biosimilars’ in het januari 2023 nummer van Clinical Pharmacology & Therapeutics, waarvan David Strauss lid is van de redactie en de Nederlandse apotheker en klinisch farmacoloog Piet van der Graaf hoofdredacteur.
Een van de kostbaarste onderdelen bij de biosimilarontwikkeling zijn de patiëntenonderzoeken. Een patiëntenonderzoek van ongeveer een jaar kost ongeveer vijf jaar aan organisatie, doorlooptijd en rapportage. En bij 600 patiënten (bijvoorbeeld drie groepen van 200 patiënten) kunnen de financiële kosten oplopen tot 60 miljoen euro. De hamvraag is dan terecht ‘Kan dat niet sneller en goedkoper?’ Helemaal omdat patiëntenonderzoeken bekend staan ongevoelig te zijn om biosimilariteit vast te stellen. De FDA wil daarom inzetten op farmacodynamische biomarkers waarmee de kritische eigenschappen gevoeliger en sneller in kaart gebracht kunnen worden. Figuur 2 geeft deze gedachtegang weer.
Door het gebruik van biomarkers, zoals de bloedglucoserespons na insuline toediening, heb je minder patiëntenonderzoek nodig. En de FDA zet in op slimmere technieken om geneesmiddelenreacties te simuleren en te modeleren. Ze wil een grotere voorspellende waarde krijgen bij kritische molecuuleigenschappen die je in het laboratorium, bijvoorbeeld in celkweken, kunt bepalen. Sommige van deze technieken staan nog in de kinderschoenen en de auteurs proberen onderzoekers te prikkelen hierin meer te investeren.
In het CPT-themanummer staat een 15-tal artikelen uit alle continenten (VS, Canada, Europa, Azië, Japan) die ingaan op de door de redactie gestelde vragen. Het zijn vaak technische artikelen, maar ze geven inzicht in hoe regulators proberen om biosimilars sneller en tegen lagere kosten bij patiënten te brengen.
Een bijkomend probleem is dat naast de eisen van de FDA, de verschillende continenten ook een verschillend eisenpakket hebben voor registratie. Dat drijft de ontwikkelkosten helemaal op. Nationale trots of neiging naar autonomie speelt hierbij vaak een rol. De patiënt krijgt uiteindelijk hiervan de rekening.
Samenvattend stellen Wang en Strauss dat er van teveel biologische moleculen geen biosimilars beschikbaar zijn en dat die ook niet in de pijplijn zitten. Zij stellen dat er een dringende behoefte is om efficiënter, dus sneller tegen lagere kosten, data te genereren die het ontwikkelen en registreren van biosimilars stimuleren.
Het CPT-themanummer vindt u hier. De meeste artikelen zijn vrij toegankelijk en kunt u gratis downloaden.
Volg ons via: